İzmir'deki Roma Kenti Efes

 

Türkiye'deki tüm tarihi kalıntılar ve arkeolojik cazibe merkezleri arasında en ünlüsü Efes'tir. Dünyanın dört bir yanından, iyi korunmuş Roma sokaklarında yürümek, güçlü anıtlara bakmak ve Efes'in antik ruhunu yaşamak için milyonlarca ziyaretçi geliyor. En yoğun ziyaretçi ayı ise Temmuz ve Meryem Ana'nın doğum ayı Ağustos'tur. 

Efes'in yer aldığı Selçuk'ta konaklama alternatiflerinin yanı sıra, yarım saatleik mesafede olan Sahil kasabası Kuşadası'nda veya İzmir şehrinde de konaklama yapılabilir. Bunların hepsinden de günübirlik olarak Efes'i ziyaret edebilirsiniz.

Nerede olursanız olun, keşfetmek için yeterli zaman ayırın çünkü Efes'te görülmesi gereken, yaşanmış bir tarih var. Efes şehrinin üst yolunda ise Meryem Ana'nın evi bulunuyor. Evin bahçe bölümünden manzara şahane. Kuşadası'nda yada İzmir'de konaklama yapıyorsanız, bulunduğunuz bölgede turizm acentalarından günübirlik rehberli Efes, Selçuk'taki St.John Bazilikası turu ve Meryem Ana Evi turu satın alabilirsiniz. Turlarda giriş ücretleri ve öğle yemeği dahil oluyor.

 

Karyalılar ve Lidyalılar bu bölgenin en eski sakinleriydi ve muhtemelen ilk önce bu bölgede doğrudan denize açık, müstahkem bir yerleşim inşa etmek istediler. MÖ 11.yüzyıldan itibaren bu yerleşim, İyonyalı Rumların gelmesiyle Helenleşmiştir. İç kısımdan gelen büyük bir ticaret yolunun sonunda verimli bir ovada, karayı derinden kesen bir koyda mükemmel konumu sayesinde Efes gelişen bir ticaret kenti haline geldi.

Roma İmparatorluğu döneminde (MS 1. ve 2. yüzyıllar) şehir, Roma'nın Asya eyaletinin başkenti olarak refahını sürdürdü ve 200.000'den fazla nüfusu ile İskenderiye'den sonra Doğu'nun en büyük şehri oldu. Aziz Paul, ikinci misyonerlik yolculuğunda burada vaaz verdi ve daha sonra Efes'te üç yıl geçirdi. Şehrin ana kilisesi daha sonra Aziz John'a adanmış ve Bizans Dönemi'nde Küçük Asya'nın büyük hac merkezlerinden biri haline gelmiştir.

MS 263'te, Gotların akın seferlerinin birinde şehri yok etmesi, şehrin yavaş yavaş düşüşünün başlangıcının habercisiydi ve limanın sürekli olarak dolup taşması nedeniyle Efes'in önemi ve boyutu giderek azaldı. Ancak 5.yüzyılda şehir, Üçüncü Ekümenik Konsil'in (MS 431) mekanı olacak kadar önemliydi.

Efes'in Tamarlane'nin Moğolları tarafından ele geçirilmesi ve yağmalanması, şehrin son eylemi olduğunu kanıtladı. Daha sonra Selçuklular ve Osmanlılar arasındaki şiddetli çatışmalar sırasında kasabanın hayatta kalan son kalıntıları harabeye döndü.

Efes Antik Kenti'nde hayatın olduğu dönemi canlandıran illüstrasyon

 

Bir baştan bir başa yaklaşık 2 km uzunlukta olan Efes Antik Kenti bu büyüklüğüne rağmen hala toprak altında olan kısımlar mevcuttur ve belki de bazı bölümleri hiçbir zaman gün yüzüne çıkmayacaktır. İnsan ''Bu topraklardan ne medeniyetler ve kültürler gelip geçmiş'' diye durup düşünmeden edemiyor.

Vedius Gymnasium ve Stadyum: Efes'in solundaki tepenin yamacında Vedius Gymnasium (MS 2.yy) bulunur. Vedius Gymnasium'unun yaklaşık 100 metre güneyinde, Nero (MS 54-68) döneminden kalma Stadyum yer almaktadır. 

Meryem Ana Kilisesi: Vedius Gymnasium'unun yaklaşık 100 metre batısında, otoparkın sağında, Meryem Ana Kilisesi veya Çifte Kilise veya Konsey Kilisesi olarak bilinen 260 metre uzunluğundaki kalıntılar bulunmaktadır. 

Verulanus Meydanı ve Büyük Hamamlar: Tiyatro Gymnasium'un hemen batısında, sporcuların eğitimi için geniş, kemerli bir avlu olan Verulanus Meydanı, kuzey ve güney taraflarında, heykeller için sütunlar ve nişler ile 16 metreye 32 metre ölçülerinde iki muhteşem mermer salon vardı.

Bunun hemen ötesinde, MS 2. yüzyılda inşa edilen ve 4.yüzyılda Büyük Konstantin döneminde görkemli bir şekilde yeniden inşa edilen Büyük Hamamlar veya Liman Hamamları vardı. 

Arkadiane, Büyük Tiyatro: Efes Büyük Tiyatrosu'nun inşaatı Claudius (MS 41-54) döneminde başlamış ve Trajan (MS 98-117) döneminde tamamlanmıştır. Hem büyüklüğü hem de orkestra ve sahne binalarının mükemmel koruma durumu açısından özellikle etkileyicidir. Tiyatronun, 12 merdivenle bölümlere ayrılmış, üçe 22 katlı oturma düzeni, yaklaşık 25.000 seyirciyi ağırlayabiliyordu. Tepeye tırmanırsanız, Eski Liman'a kadar uzanan güzel bir manzara var. Üst katlara çıkan merdiven tünelleri de vardı. Sahne duvarı başlangıçta üç katlı ve 18 metre yüksekliğindeydi, ancak şimdi yalnızca en alt katın yüksekliğine kadar korunuyor. Sütunlar, heykeller için nişler ve zengin bir şekilde dekore edilmiş kornişlerle özenle eklemlenmiştir. Batı teras duvarında, harap durumuna rağmen yapısının netliği ve sadeliği ile dikkat çeken, Helenistik bir çeşme-ev vardır. 

 

Aşağı Agora: Sütunlu bir caddenin batıya çıktığı 116 metrelik geniş bir meydan olan Aşağı Agora yer alır. Agora (pazar meydanı). 

Serapion: Mısır tanrısı Serapis'in tapınağı olan devasa Serapeion. Tapınağın 29 metre uzunluğundaki cephesi boyunca, 15 metre yüksekliğinde, Korint başlıklı yekpare sütunlar vardı. Cella, tekerlekler üzerinde hareket eden kapılarla devasa bir kapıdan giriliyordu. Bizans döneminde Serapeion bir Hıristiyan bazilikasına dönüştürülmüştür.

Mermer Sokak: Cadde seviyesinin altında uzanan küçük bir meydanda, 1970'lerde Avusturyalı arkeologlar tarafından yeniden dikilen oldukça kalabalık sütunları ve belirgin kornişleri ile Celsus Kütüphanesi'nin heybetli iki katlı cephesi var. Kütüphanenin kendisi aslen üç katlıydı ve tamamen renkli mermerle kaplıydı. Arka duvar boyunca, parşömen kitapları ve parşömenleri tutmak için bir dizi dikdörtgen niş vardı. Merkezi nişin altında, oğlu MS 2. yüzyılın başlarında kütüphaneyi inşa ettirdiği Asya eyaletinin Valisi Titus Julius Celsus Polemaeanus'un lahdi ile birlikte bir mezar odası bulunur.

 

Macaeus ve Mithridates Kapısı: Aşağı Agora'nın güneydoğu köşesinde, Celsus Kütüphanesi'nin hemen bitişiğinde, bir yazıtta adı geçen restore edilmiş Macaeus ve Mithridates Kapısı bulunur.

Küretler Sokağı: Aşağı Agora'nın güneydoğusunda, çok sayıda etkileyici kamu binasıyla çevrili mermer döşeli cadde, Yukarı Agora'ya doğru yokuş yukarı tırmanan Kuretler Sokağı olarak devam eder. Propylaion'un doğu tarafında, sekiz kenarlı bir üst yapıya sahip, Korint sütunlu bir sütunla çevrili, kare mermer bir kaide üzerinde taş bir seki ile çevrili anıtsal bir mezar olan Octagon yer almaktadır.

Tepenin yamacından daha yüksekte, kazıların güzel mozaikler ortaya çıkardığı bir grup teraslı binaya geliyorsunuz. Sokağın karşı tarafında genelev olduğu tahmin edilen bir ev var. 

Yukarı Agora ve Prytaneion: Efes'teki Domitian Tapınağı'nın doğusunda, İsis Tapınağı ve tepeden aşağı akan kaynak suyunu toplayan bir hidreion (su kulesi) ile Yukarı Agora uzanır. Yukarı Agora'nın kuzey tarafında, kazılar sırasında Artemis'in (şimdi Selçuk Arkeoloji Müzesi'nde) figürlerinin bulunduğu Prytaneion'un (konsey odası) yeri vardır.

 

Odeon: Prytaneion'un doğusunda, MS 2.yüzyılda Publius Vedius Antonius tarafından inşa edilen Odeon'un yarım daire biçimli yapısı bulunur. Mermer bankların alt sıraları orijinaldir; geri kalanlar yeniden yapılanmadır. Bu küçük tiyatro veya konser salonunun oditoryumu 1400 kişilik bir seyirci kitlesine sahipti. Yağmur suyunun tahliyesi için herhangi bir hüküm bulunmadığından, Odeon'un çatısının muhtemelen oditoryumun 25 metre genişliğindeki ahşap bir yapı ile kaplandığı varsayılmaktadır.

Magnezya Kapısı: Gönderen Yukarı Agora, Efes eski ana cadde dışında üç kemerli Magnesia Kapısı, Menderes Nehri üzerinde Magnesia giden yolun başlangıç noktasında. Bizans döneminde bir apsis ve bir sundurma eklenerek kiliseye dönüştürülen, St.Luka'nın Mezarı olarak adlandırılan dairesel bir Roma yapısının kaidesi vardır.

Doğu Spor Salonu: Magnezyum Kapısı'nın hemen kuzeyinde, Doğu Gymnasium'un heybetli kalıntıları bulunmaktadır. Alanda çok sayıda kız heykeli bulunduğundan Kız Spor Salonu olarak da anılmaktadır.

 

İzmir'in Selçuk ilçesinde yer alan Efes Antik Kenti, İzmir Havalimanı'na yaklaşık olarak 45 km mesafededir. İyi bir planlama ile Efes Antik Kenti ve çevresindeki diğer tüm tarihi yerler aynı gün içerisinde bile gezilebilir. Yapmanız gereken İzmir'e uçak biletinizi en erken saatlere gidiş ve son uçuşlara da dönüş şeklinde almak. İzmir Havalimanı'ndan Kuşadası'na giden servis araçları tam olarak Selçuk İlçesinin içinden ve Efes Antik Kenti'ne 2 km uzaklıkta bir mesafeden geçiyorlar. Eğer 3 ya da 4 kişilik bir grupsanız araba kiralamak da iyi bir seçenek olabilir fakat yaz döneminde İzmir Havalimanında 1 günlük araç bulmanız imkansız olacaktır. 

İzmir uçuşlarınızı, İzmir Uçak Bileti sayfamızdan ayırabilir, İzmir'de gezilecek  yerler için İzmir Gezi Rehberimizi, Efes'e yakın Kuşadası'nda gezilecek yerler için Kuşadası Gezi Rehberimizi kullanabilir, ucuzucuyorum uygulamasını mobil uygulama bağlantısını kullanarak indirebilirsiniz.